Lasy na sprzedaż – jak Lasy Państwowe uwłaszczyły się na wspólnych lasach

Raport pokazuje ogromną dysproporcję i całkowitą dowolność w redystrybucji wpływów z wycinki i sprzedaży drewna z polskich lasów. Środki te trafiają przede wszystkim do samych Lasów Państwowych, ponieważ choć zarządzają one własnością Skarbu Państwa – to żaden podmiot nie sprawuje nad nimi realnej kontroli. Analizie poddano również mechanizm wyprowadzania z Lasów Państwowych pieniędzy na cele zupełnie niezwiązane z gospodarowaniem lasami, które pozwalają Lasom Państwowym budować sieć wpływów i poparcia politycznego.

Raport ujawnia, że dochodowe użytkowanie lasów publicznych przez Lasy Państwowe nie przekłada się na realne wsparcie ochrony przyrody przez tę instytucję. W polskich lasach wycina się w ostatnich latach o połowę więcej drzew niż 15 lat temu. Przychody Lasów Państwowych z gospodarki leśnej rosną, w 2021 r. osiągnęły 10 mld zł przy zysku netto 700 mln zł. Rekordowe wpływy Lasów Państwowych ze sprzedaży drewna nie przekładają się jednak na należyte wsparcie ochrony przyrody. Całkowita kwota wydawana na ten cel spadła z 56,7 mln PLN w 2016 do 47,2 mln PLN w 2021 tj. aż o 17%. W 2021 r. na ochronę przyrody Lasy Państwowe wydały zaledwie 0,5% swoich całkowitych przychodów.

Główny wniosek raportu jest szokujący. Wąska grupa społeczna, czyli ok. 25 tys. osób związanych z Lasami Państwowymi, w praktyce uwłaszczyła się na publicznym majątku polskiego społeczeństwa. Lasy to nasze wspólne dobro nad którym zupełnie straciliśmy kontrolę. Lasy Państwowe zarządzają wypracowanymi z ich eksploatacji środkami według swojego widzimisię, ze szkodą dla ludzi i przyrody. To kolejny dowód na to, że instytucja ta wymaga gruntownej reformy – komentuje Augustyn Mikos, współautor opracowania.

Kto więc zyskuje na coraz większych wycinkach polskich lasów? Pracownicy Lasów Państwowych. Leśnicy zarabiają zdecydowanie więcej niż przeciętny Polak czy Polka – ich przeciętne wynagrodzenie wyniosło w 2021 r. 9048 zł, czyli 160% średniej krajowej i było wyższe aż o 15% niż w 2020 r. Zarobki nadleśniczych sięgają 20 tys. zł, czyli są porównywalnie do tego ile zarabiają ministrowie i premier. Dyrektor Generalny zarabia nawet 30 tys. zł. W efekcie udział wynagrodzeń w kosztach Lasów Państwowych utrzymuje się poziomie ok. 30% i jest dwukrotnie wyższy niż średnia dla innych dużych państwowych gospodarstw leśnych Unii Europejskiej.

Tymczasem pracownicy Zakładów Usług Leśnych wykonujący najcięższe i najniebezpieczniejsze zadania w lesie pracują za głodowe stawki. Przeciętne wynagrodzenie w małych firmach prywatnego sektora leśnictwa, gdzie pracuje ponad 70% zatrudnionych w nim osób, wyniosło w 2021 r. 2819 zł i było zaledwie o 19 zł wyższe od minimalnego wynagrodzenia.

Lasy Państwowe w bardzo małym stopniu dokładają się też do publicznej kasy, średnio niemal 3 razy mniej niż państwowe gospodarstwa leśne funkcjonujące w innych krajach UE. Zyski generowane z eksploatacji publicznych lasów nie zasilają budżetu państwa, a pozostają do wyłącznej dyspozycji Lasów Państwowych, które wykorzystują je m.in. do dopłacania do wycinek w cennych przyrodniczo lasach, takich jak Puszcza Karpacka czy Puszcza Białowieska. Pieniądze – zamiast na ochronę przyrody lasów – szerokim strumieniem płyną również na reklamę i budowanie wizerunku oraz wpływów Lasów Państwowych w samorządach, Kościele katolickim, lokalnych klubach sportowych, Ochotniczych Strażach Pożarnych czy kołach gospodyń wiejskich.

Lasy to wspólne dobro które powinno służyć całemu polskiemu społeczeństwu. Nie może być tak, że instytucja, której oddaliśmy lasy pod opiekę eksploatuje je na potęgę czerpiąc z tego potężne korzyści finansowe, które następnie wykorzystuje do utrzymania obecnego stanu braku kontroli społecznej i instytucjonalnej nad gospodarką leśną i Lasami Państwowymi. Pora przerwać ten zaklęty krąg i zreformować Lasy Państwowe. Dochodowe użytkowanie lasów publicznych musi przekładać się na godne finansowanie ochrony przyrody i wynagrodzenia za ciężką pracę w lesie – komentuje Sylwia Szczutkowska z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot.

Raport powstał w oparciu o analizę kilkudziesięciu dokumentów zawierających informacje na temat finansów Lasów Państwowych, m.in. sprawozdań finansowo-gospodarczych Lasów Państwowych, bilansów oraz rachunków zysków i strat Lasów Państwowych, odpowiedzi na interpelacje poselskie, zarządzeń Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych oraz wystąpień pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli. Analizie poddano również akty prawne regulujące finansowe aspekty funkcjonowania Lasów Państwowych. Poza diagnozą problemu, raport zawiera rekomendacje w celu wsparcia ochrony przyrody i poprawy nadzoru nad Lasami Państwowymi.

Źródło: Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot