Dariusz Chojnacki
Subrogacja, czyli wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela Kodeks cywilny przewiduje dwie sytuacje, w których dochodzi do zmiany wierzyciela: przelew wierzytelności, czyli cesja (art. 509 k.c.) i tzw. subrogacja ustawowa (art. 518 k.c.). Poniżej opisuję zasady regulujące subrogację ustawową.
Wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela polega na tym, że istniejącym stosunku zobowiązaniowym (dłużnik – wierzyciel), osoba trzecia wstępuje w miejsce dotychczasowego wierzyciela, dłużnik zaś zostaje z długu zwolniony, lecz zaciąga nowy dług wobec osoby trzeciej. W miejsce relacji dłużnik – wierzyciel powstaje relacja dłużnik – osoba trzecia (nowy wierzyciel). Następuje więc zmiana wierzyciela a wierzytelność wciąż istnieje wobec dłużnika.
Subrogacja ustawowa, powstaje jedynie w sytuacjach, gdy osoba trzecia spłacając wierzyciela, nabywa wierzytelność do wysokości dokonanej wpłaty. Subrogacja ustawowa (określana też jako podstawienie) dotyczy zasadniczo świadczeń pieniężnych.
Mimo, iż przepisy kodeksu cywilnego nie określają, czy osoba trzecia nabywa tylko spłaconą wierzytelność (kwotę główną), czy również prawa akcesoryjne (np.: hipoteka, zastaw, poręczenie), to w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, iż osoba trzecia nabywa spłaconą wierzytelność wraz z przynależnymi do tej wierzytelności prawami akcesoryjnymi.
Jeśli świadczenie pieniężne jest wymagalne, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zapłaty od osoby trzeciej, która chce spłacić dłużnika. Jeśli wierzyciel odmówi przyjęcia zapłaty, to popadnie w zwłokę wierzyciela. Osoba trzecia w takiej sytuacji powinna złożyć przedmiot świadczenia pieniężnego do depozytu sądowego. Natomiast w przypadku wierzytelności niewymagalnych (co do których nie upłynął jeszcze termin płatności) konieczna jest zgoda wierzyciela na przyjęcie zapłaty od osoby trzeciej, która chce wstąpić w miejsce dotychczasowego wierzyciela.
Zgodnie z przepisem art. 518 § 1 k.c. osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty w następujących sytuacjach:
1) jeżeli osoba trzecia płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi (art. 518 § 1 pkt 1 k.c.). W takiej sytuacji znajdują się poręczyciele czy też ustanawiający rzeczowe zabezpieczenie cudzego długu. Sam fakt dokonania zapłaty na rzecz wierzyciela należności dłużnika – za którego osoba trzecia poręczyła, czy też w interesie którego dokonała zabezpieczenia – powoduje nabycie przez tę osobę wierzytelności, względem dłużnika, który wobec pierwszego wierzyciela zostaje zwolniony.
2) jeżeli osobie trzeciej przysługuje prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia. Chodzi tu o sytuacje, gdy ta sama rzecz jest obciążona różnymi prawami rzeczowymi (np.: zastawem), a wykonywanie tych praw może prowadzić do ich kolizji. Jeśli osoba trzecia zabezpieczona zastawem nr 2 zaspokoi wierzyciela, który jest zabezpieczony zastawem nr 1, to osoba trzecia może mieć większe szanse na uzyskanie zaspokojenia z zastawu;
3) jeżeli osoba trzecia działa za zgodą dłużnika, w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie. Zgoda dłużnika powinna być udzielona najpóźniej przy dokonywaniu spłaty wierzytelności przez osobę trzecią. Ten przypadek najczęściej pojawia się, gdy kredytobiorca korzysta z konsolidacji długów w celu uzyskania niższego oprocentowania zadłużenia czy też uzyskania dogodniejszych terminów spłat;
4) jeżeli przewidują to przepisy szczególne. Może to być przypadek tzw. regresu ubezpieczeniowego w ubezpieczeniach majątkowych.
W przypadkach zatem wyżej wymienionych osoba trzecia, spłacając wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i w tym zakresie, z mocy prawa, wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela i korzysta z tych samych praw, które przysługiwały pierwotnemu wierzycielowi.
Źródło. Wikipedia
Napisz komentarz
Komentarze