Paulina Pałka
W okresie dwudziestolecia międzywojennego na terenach polskich zaszły ogromne procesy modernizacyjne. Ich rozpoznawalnymi, wręcz flagowymi symbolami są elementy modernistycznej zabudowy dynamicznie rozwijających się miast takich jak Gdynia, Warszawa czy Katowice. Ranga tych obiektów wynika zarówno z bardzo dobrego ich przebadania, jak i z wielu akcji popularyzacyjnych (np. gdyński szlak architektury modernistycznej). Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki poprzez projekt „Powiaty” pokazuje, że analogiczne zjawiska zaszły także w mniejszych ośrodkach. Lokalni kuratorzy organizują w poszczególnych miastach szereg wydarzeń, które mają za zadanie zapoznanie lokalnej społeczności z wyjątkowymi obiektami doby dwudziestolecia międzywojennego. W ramach 3. edycji inicjatywy doceniono spuściznę architektoniczną międzywojnia czterech obszarów - obok obiektów z powiatu cieszyńskiego, suwalskiego i ostrołęckiego zaprezentowane zostaną budynki ze Skarżyska-Kamiennej.
Dedykowana miastu nazwa projektu to „Bryła po bryle. Architektura międzywojnia Skarżyska-Kamiennej”. Czemu bryła po bryle? Właśnie tak budowano obiekty w czasie rozkwitu miasta w dwudziestoleciu międzywojennym. W 1922 r., obok fabryk w Zagożdżonie (dzisiejszych Pionkach), Radomiu i Warszawie, zdecydowano o utworzeniu na lesistych terenach nieopodal rzeki Kamiennej Państwowej Fabryki Amunicji. I choć w odległości nieco ponad 2 km istniała już osada handlowo-kolejowa, to dopiero to wydarzenie stało się kamieniem milowym na drodze do prawdziwej miejskości. Do rodzącego się miasta zjeżdżali inżynierzy, architekci i budowniczy z tętniących życiem dużych ośrodków. Przemysłowa machina wprowadziła w ruch lawinę dalszych inwestycji. Wraz z fabryką i poszczególnymi jej oddziałami w bliskim sąsiedztwie stawiano osiedla: Kolonię Robotniczą, Kolonię Urzędniczą (tzw. Górną), Wytwórni Węgla Aktywnego, a także szkoły, szpital, kościół i hotel. Budowane z rozmachem miasto niejednokrotnie porównywano do „polskiego okna na świat” – Gdyni. Powstająca w mieście architektura oprócz lokalnego sznytu posiadła wyjątkową cechę jaką jest kameralność uzyskaną m.in. dzięki zatopieniu w zieleni i realizacji idei miasta-ogrodu.
W ramach projektu powstanie wystawa plenerowa w formie instalacji przestrzennej przed Miejskim Centrum Kultury (inauguracja 30.10), zorganizowany zostanie spacer architektoniczny prowadzony przez lokalnego historyka Marcina Medyńskiego (30.10), a zwieńczeniem działań będzie debata z udziałem przedstawicieli Urzędu Miasta, konserwatora zabytków i ekspertów z dziedziny historii i architektury (09.11).
Organizowany przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki projekt „Infrastruktura niepodległości. Architektura polskich powiatowych projektów modernizacyjnych” finansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu dotacyjnego „Niepodległa”.
Więcej informacji na https://www.facebook.com/brylapobryle
Napisz komentarz
Komentarze